Maj na talerzu

Tuesday, 22 Apr, 2025

Kulinaria

Czym smakuje maj? Młodą kapustą z dużą ilością kopru, botwinką z młodymi ziemniakami, pastą ze szpinakiem i czosnkiem. Kulinarne szaleństwo – czas start!  
Każda pora roku ma swoje kolory, zapachy i smaki. Apetyt w maju pobudzają świeże warzywa z polskich upraw, zachęcając do częstszego gotowania w domu.
Co do zaoferowania ma nam wiosna w maju?
W tym czasie gospodarstwo zieleni się za sprawą nowalijek. W maju zbieramy sałatę masłową, szczypior, szpinak, młodą kapustę i koperek. Kolorystyczne urozmaicenie wprowadza rzodkiewka i botwinka. Pierwsze plony pochodzą z tunelu foliowego, kolejne zaś z gruntu okrywanego włókniną. Stosowanie osłon w uprawie pozwala nam ochronić warzywa przed kapryśnością pogody – w końcu kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata, a niestety rośliny nie lubią takich zimowych niespodzianek.
Sezonowe warzywa – co jeść w maju?
Wiele osób zadaje sobie to pytanie - jakie sezonowe warzywa i owoce warto jeść w maju, a my spieszymy z odpowiedzią. Zwracamy też uwagę, jakie korzyści przynosi pojawienie się w diecie poszczególnych warzyw i owoców oraz w jaki sposób możemy je wykorzystać w kuchni.
Rzodkiewka
Bogata w witaminy i minerały, a uboga w.. kalorie. Najlepiej smakuje w swej najprostszej postaci — np. na kanapce, z twarożkiem i szczypiorkiem czy w sałatce. Można z niej zrobić także idealne na gorące dni chłodnik, koktajl czy surówkę.
Po rzodkiewkę warto sięgać nie tylko ze względu na niskokaloryczność, ale również dlatego, że wspiera walkę z trądzikiem, wzmacnia włosy i paznokcie. Poza tym, co widać, wspiera nas też od środka. Pomaga oczyszczać organizm z toksyn, ma działanie antyzapalne i wspiera pracę wątroby.
Bób
Bób, zwłaszcza w sezonie, jest pyszny sam w sobie. Ma wielu zwolenników, którym nic więcej do szczęścia nie trzeba i jedzą go wyłącznie z dodatkiem soli i/lub masła. Można go dodawać do różnych zup, sałatek, pierogów, jako część kilkuskładnikowego obiadu. Jego konsystencja sprzyja przekształcaniu go w placki, sosy czy pasty kanapkowe.
Bób, jak to strączki, zawiera bardzo dużo białka. Poza tym ma w sobie też: potas, niacynę, kwas foliowy, witaminę C. Bób może czasem wywoływać wzdęcia. By temu zapobiec, wystarczy zalać bób gorącą wodą i odstawić na godzinę, a potem ugotować go w nowej wodzie. Sól dodajemy pod koniec gotowania!
Podobnie jak bób są pyszne same w sobie i nie wymagają specjalnych dodatków. Oczywiście nie brakuje ciekawych sposobów na wykorzystanie szparagów, zarówno zielonych, jak i białych. Można z nich zrobić zupę szparagową, dodawać je do sałatek, zapiekanek i tart, a nawet pizzy.
Szparagi
Szparagi są lekkostrawne i niskokaloryczne. Przeciwdziałają tworzeniu się nowotworów, wspierają prawidłowy rozwój płodu i są jednym z najlepszych afrodyzjaków. Przygotowując je, pamiętaj o odcięciu twardych końców.
Młode ziemniaki
By nie straciły cennych właściwości, trzeba je odpowiednio przygotować - gotować w mundurkach lub upiec w folii. Jeśli nie ma takiej konieczności, nie obieraj ich. Najwięcej minerałów znajduje się tuż pod skórką. Czasami wystarczy dokładnie je umyć.
Młode ziemniaczki nie potrzebują wyszukanych dodatków. Świetnie smakują z masłem, kefirem, zsiadłym mlekiem czy jogurtem greckim. Często podaje się je też z jajkiem sadzonym czy szparagami. Nieodzownym kompanem młodych ziemniaków jest świeży koperek. Poza klasyką, młode ziemniaki można też opiekać, grillować, nadziewać warzywami i serem feta czy wkrajać do sałatek.
Zawierają cenne składniki: potas, beta-karoten, witaminę C oraz fosfor.
Rukola
Choć jej listki są mniejsze od sałaty, rukola jest równie świetną bazą sałatek i surówek. Jest też popularnym dodatkiem do makaronów, pizzy, zapiekanek, etc. Można z niej zrobić również pyszną, wiosenną zupę krem.
Rukola wspiera pracę żołądka, pomaga złagodzić wzdęcia i bóle brzucha. Wzmacnia też nerki i cały układ odpornościowy. Rukola zawiera m.in.: białko, błonnik, wapń, żelazo i wapnia, kwas foliowy, witaminy A, B, C i K.
Sałata masłowa
W maju pojawia się pierwsza sałata masłowa. Najlepiej smakuje ta hodowana samodzielnie na działce czy w przydomowym ogródku. Jeśli jednak nie mamy takiej możliwości, warto zadbać o to, by pochodziła od sprawdzonego producenta. Sałata wspomaga trawienie i chroni organizm przed działaniem wolnych rodników.
Jest popularną bazą wiosennych sałatek i dodatkiem do kanapek. Można z niej zrobić również pyszną, kremową zupę, a nawet gołąbki. Zawiera m.in.: wapń, potas, magnez, miedź, witaminy z grupy B, witaminy C, A i E.
Groch zwyczajny
Kolejne bogate źródło białka, błonnika i wielu witamin. Poza tym jeszcze żelaza, magnezu, wapnia i fosforu. Z groszku można zrobić kotlety, kremową zupę, różne sałatki, w tym tradycyjną jarzynową. Groszek można dodawać do sałatek, np. tradycyjnej polskiej jarzynowej.
Kalarepa
Zawiera m.in.: miedź, potas, magnez i witaminę C. Kalarepa jest wsparciem dla układu trawiennego i układu nerwowego. Z kalarepy można zrobić nie tylko sałatkę czy surówkę, ale też np. zapiekankę.
Szpinak
Szpinak pojawia się w polskich kuchniach często, przez cały rok, ale właśnie teraz jest najpyszniejszy. Świeży, młody szpinak może być świetną bazą wiosennych sałatek, surówek, koktajli czy zupy krem. Poza tym można z niego zrobić klasyczny sos do makaronu czy kaszy, zapiekankę, nadzienie do naleśników itd.
Szpinak w diecie pomaga zapobiec m.in.: miażdżycy. Zawiera kwas foliowy, potas, żelazo, luteinę, cenny beta-karoten i witaminę C.
Młoda kapusta
Młoda kapusta, w przeciwieństwie do tej z sezonu jesiennego, nie wymaga długotrwałej obróbki termicznej. Poza takimi klasykami jak bigos, kapuśniak czy gołąbki, z młodej kapusty można robić tez różne sałatki, surówki, koktajle i zapiekanki.
Choć uchodzi za ciężkostrawną, tak naprawdę wspiera działanie żołądka i jelit. Jest źródłem witaminy A, E, B, fosforu, żelaza, wapnia oraz magnezu.

Parzybroda - przepis na pyszną potrawę z młodą kapustą
Parzybroda, zwana też pazibrodą, to tradycyjna polska zupa. Jej nazwa związana jest z cienkimi, gorącymi paskami młodej kapusty, które "mogą się przyklejać do brody w trakcie jedzenia". To prosta, pyszna zupa z łatwo dostępnych składników. Jej wiosenno-letnia wersja zdaje się być najgłębsza w smaku ze względu na jakość młodej, sezonowej kapusty. Zupę tę można przygotować w wersji wegetariańskiej i mięsnej – wówczas do kapusty, ziemniaków, marchewki, cebuli i pietruszki dodawany jest wędzony boczek. Na różne sposoby można też przygotować wywar. Sama kapusta również ma kilka opcji – może być młoda, lub bardziej dojrzała, biała lub włoska.
Jej wyjątkowa nazwa kojarzy się z czymś, co regionalne. Rzeczywiście tak jest, z tym że nie jest przypisana wyłącznie do jednego, konkretnego regionu w Polsce. Na liście produktów regionalnych i tradycyjnych parzybroda dotyczy 5 województw: kujawsko-pomorskiego, pomorskiego, wielkopolskiego, śląskiego i małopolskiego.
Składniki:
        1 kg młodej kapusty
        5-6 ziemniaków
        3 średnie marchewki
        cebula
        przyprawy: 3 liście laurowe, kilka ziarenek ziela angielskiego, kminek, sól, pieprz
        do wersji mięsnej: 500 g boczku, 300 g kości od karku
Kapustę drobno posiekać w paski i wrzucić do dużego garnka z gotującą się wodą. Woda ma przykryć całą kapustę.
Gotować kilkanaście minut, aż kapusta zmięknie. Po tym należy ją odcedzić.
Do garnka nalać zimnej wody i włożyć do niej kapustę, obrane i pokrojone w średnie kawałki ziemniaki, ziele angielskie, liście laurowe, poszatkowaną marchew, obraną i opaloną cebulę i opcjonalnie: kawałek boczku i kości.
Posolić i doprawić kminkiem, postawić na niewielkim ogniu.
Gdy mięso zacznie odchodzić od kości - wyjąć, obrać, rozdrobnić i dodać z powrotem do parzybrody.
Boczek pokroić w kostkę i również dodać do zupy. W wersji wege można go zastąpić aromatycznym, wędzonym tofu.
Miękkie ziemniaki w kapuście rozgnieść.
Zupę doprawić i podawać na gorąco. Świetnie smakuje również na chłodno, zwłaszcza w upalne dni.
Spaghetti ze szparagami i z pistacjami
Składniki:
pęczek zielonych szparagów
250 g - makaronu spaghetti
50 g - pistacji
80 g - parmezanu
2 łyżki - masła
pieprz i sól
sok z cytryny
Makaron gotujemy al dente, zgodnie ze wskazówkami podanymi na opakowaniu. Gotowy odcedzamy, zostawiając wcześniej ok. 1/2 szklanki wody, w której makaron się gotował.
Końcówki szparagów odłamujemy. Resztę warzywa myjemy i delikatnie osuszamy.
Na patelni roztapiamy masło, wrzucamy szparagi i smażymy je kilka minut, aż zmiękną i nieco się zrumienią. Dokładamy ugotowany makaron, starty parmezan, posiekane pistacje, kilka kropel soku z cytryny oraz przyprawy. Całość podlewamy stopniowo kilkoma łyżkami wody pozostawionej po gotowaniu makaronu, mieszamy i zestawiamy z ognia.
Podajemy od razu, oprószając dodatkową porcją parmezanu, pistacji i świeżo mielonego pieprzu.
Carpaccio z buraka
Składniki:
2 sztuki buraków
50 g - sera z przerostem pleśni, np. Roquefort lub Blue Cheese
40 g - szpinaku
1 - pomarańcza
sos:
4 łyżki - oliwy
1/2 cytryny
1 łyżeczka miodu
sól i pieprz
zalewa do buraków:
4 łyżki octu balsamicznego
1 łyżeczka pasty tahini
1 łyżeczka miodu
1 łyżka oliwy
1 ząbek czosnku
sól
pieprz cayenne
Buraki przygotowujemy dzień wcześniej – myjemy je, przekrawamy na pół, zawijamy w folię aluminiową i pieczemy przez 50 minut w rozgrzanym do 200°C piekarniku.
Upieczone i wystudzone buraki obieramy i kroimy na 2-3 mm plasterki. Mieszamy składniki na zalewę w słoiku lub pojemniku, który będzie można szczelnie zamknąć. Polewamy nią buraki i dokładnie mieszamy. Gotowe wkładamy na noc do lodówki.
Przygotowujemy sos: do soku z cytryny dodajemy szczyptę soli, olej i łyżeczkę miodu. Mieszamy, aż składniki się połączą.
Na talerz wykładamy umyty i osuszony szpinak. Następnie układamy plastry buraka, kawałki pomarańczy i całość polewamy sałatkę sosem. Na wierzchu układamy pokruszony ser pleśniowy i płatki migdałów (można je podprażyć wcześniej na suchej patelni).
Raita - pikantny, biały chłodnik
Składniki:
600 ml jogurtu greckiego
1 czubata łyżka suszonego imbiru
1/2 łyżki kminu
1 szklanka soku z pomarańczy
sól
1/2 cebuli
1 sztuka papryczki chili
1 ogórek
1 sztuka
2 pomidory
świeża kolendra
1/2 łyżeczki sumaku
oliwa
Jogurt grecki miksujemy z imbirem, dodajemy uprażony kumin i sok z pomarańczy. Doprawiamy solą i pieprzem, odstawiamy do lodówki. Drobno siekamy cebulę i papryczkę. Ogórka i pomidora pestkujemy i kroimy w drobną kostkę. Siekamy natkę kolendry. Odkładamy trochę warzyw do posypania wierzchu raity. Resztę mieszamy z przygotowanym wcześniej imbirowym jogurtem. Dekorujemy sumakiem, oliwą i odłożonymi warzywami.
Smacznego