Gorzknik

Tuesday, 11 Feb, 2025

Ziołowe opowieści

 

Dawno temu, w gęstych lasach Ameryki Północnej, gdzie mgły ścieliły się nad rzekami, żyły plemiona, które znały sekrety ziemi lepiej niż ktokolwiek inny. Ich szamani, zwani Strażnikami Korzeni, potrafili leczyć rany wojowników i prowadzić ceremonie uzdrawiające duszę.
Wśród najcenniejszych roślin był Gorzknik kanadyjski (Hydrastis canadensis), ang. Goldenseal -  złotawy korzeń o gorzkim smaku i niezwykłej mocy. Gdy wojownicy wracali z walki, ich rany były głębokie, a skóra piekła od cięć i zadrapań. Szamani rozcierali korzeń gorzknika, mieszając go z wodą i mchem torfowym, tworząc gęstą pastę. Nakładali ją na rany, a już po kilku dniach skóra zaczynała się goić, a gorączka znikała. Wiedzieli, że roślina ta walczy ze „złym duchem ropienia”, który zagrażał osłabionym wojownikom.
Jednak gorzknik miał nie tylko moc uzdrawiania ciała. Podczas świętych ceremonii szamani spalali jego korzeń w ognisku, a unoszący się wysoko dym otwierał ścieżki między światem ludzi, a światem duchów. Ci, którzy czuli ciężar na duszy – wojownicy prześladowani przez wspomnienia bitew, ludzie dręczeni chorobą lub smutkiem – siadali w kręgu, wsłuchując się w rytmiczne bębnienie. Szaman dotykał ich czoła, a potem podawał im napar z gorzknika. Po wypiciu doświadczali wizji – czasem widzieli duchy przodków, innym razem zwierzęta, które wskazywały im drogę do uzdrowienia. Dziś wiemy, że szamani mieli rację – gorzknik kanadyjski naprawdę ma silne właściwości, ale dla dawnych ludów był czymś więcej – mostem łączącym ciało, ducha i naturę w jedną, harmonijną całość.
Współczesne badania nad tą rośliną dowiodły, że zawiera ona szereg cennych substancji czynnych, w tym berberynę, hydrastynę i kanadynę – alkaloidy o silnym działaniu farmakologicznym. Dzięki nim wykazuje szerokie spektrum działania: przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe, wzmacniające układ odpornościowy, przeciwzapalne, poprawiające trawienie, regulujące poziom cukru we krwi. Uznawany jest za jeden z najlepszych naturalnych antybiotyków.
Gorzknik kanadyjski znajduje szerokie zastosowanie w ziołolecznictwie, głównie w leczeniu dolegliwości, takich jak:
• Infekcje dróg oddechowych – pomaga w walce z przeziębieniem, grypą, anginą i zapaleniem zatok.
• Problemy trawienne – stosowany przy niestrawności, wrzodach żołądka, zapaleniu jelit i zespole jelita drażliwego.
• Infekcje układu moczowego – skuteczny w leczeniu zakażeń bakteryjnych pęcherza i nerek.
• Choroby skóry – pomaga w gojeniu ran, leczeniu trądziku, egzemy i łuszczycy.
• Stany zapalne błon śluzowych – stosowany przy zapaleniach jamy ustnej, dziąseł, gardła i oczu.
• Wsparcie dla wątroby – wspomaga pracę wątroby i oczyszczanie organizmu z toksyn.
Można go  stosować w różnych formach -  kapsułkach, naparach, maściach czy nalewkach. Zalecane dawki różnią się w zależności od rodzaju preparatu i celu stosowania.
Napar z gorzknika
1 łyżeczkę suszonego gorzknika zalać 1 szklanką wrzącej wody. Przykryć i pozostawić na 10 minut. Przecedzić i pić 1-2 szklanki dziennie,  najlepiej przed posiłkami. Stosować szczególnie w przypadku problemów z żołądkiem, takich jak wzdęcia czy niestrawność. Napar jest również skuteczny w leczeniu kaszlu, przeziębień oraz innych dolegliwości związanych z układem oddechowym.
Mieszanka na rany i stany zapalne
1 łyżeczkę suszonego gorzknika kanadyjskiego zalać 1/2 filiżanki oleju kokosowego lub oliwy z oliwek (jako nośnik). Odstawić na 2 -3 tygodnie,  po tym czasie przecedzić olej przez sitko lub gazę. Stosować miejscowo na rany, otarcia lub obrzęki 2-3 razy dziennie, delikatnie masując. Gorzknik kanadyjski ma właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu może być używany do leczenia ran, otarć czy oparzeń  może też pomóc w łagodzeniu bólu stawów oraz zmniejszaniu opuchlizny.
Tinctura (nalewka) z gorzknika kanadyjskiego
60 g suszonego gorzknika kanadyjskiego zalać w słoiku 200 ml alkoholu 40%. Zakręcić szczelnie i odstawić w ciemne, chłodne miejsce na 2-4 tygodnie, codziennie potrząsając słoikiem. Po tym czasie przecedzić nalewkę i przechowywać w ciemnym szkle. Stosować 10-15 kropli dziennie, rozpuszczając je w wodzie lub herbacie. Tinctura to jeden z najczęściej stosowanych sposobów na zachowanie właściwości rośliny na dłużej. Nalewka może być używana na wiele dolegliwości, od problemów trawiennych po stres i zmiany nastroju.
Herbata wspomagająca równowagę hormonalną
1 łyżeczkę suszonego gorzknika kanadyjskiego zalać 1 filiżanką wrzącej wody, zaparza 10 minut pod przykryciem, przecedzić, pić 1 filiżankę dziennie przez 1-2 tygodnie, szczególnie w okresie przed miesiączką lub przy problemach z równowagą hormonalną.
Kąpiel lecznicza z gorzknika kanadyjskiego
2 stołowe łyżki suszonego gorzknika kanadyjskiego zalać 1 litr wrzącej wody i gotować przez 10 minut.  Po odcedzeniu wlać napar do wanny z wodą, zanurzyć się na 15-20 minut. Kąpiel z dodatkiem gorzknika kanadyjskiego może pomóc w leczeniu stanów zapalnych skóry, egzemy czy podrażnień.
 Przeciwwskazania

W związku z tym, że wpływa pobudzająco na mięsień macicy i zmusza go do samoistnych skurczów, gorzknik nie może być stosowany w czasie ciąży, gdyż może wywołać przedwczesne skurcze. Nie powinny go również stosować osoby z nadciśnieniem, hipoglikemią (niskim poziomem cukru we krwi) czy niedoborem enzymów. Osoby cierpiące na choroby autoimmunologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane czy toczeń, a także pacjenci po przeszczepach, powinny unikać jego stosowania.
Kuracja gorzknikiem nie powinna trwać dłużej niż trzy tygodnie, po czym należy zrobić dwutygodniową przerwę przed ewentualnym ponownym przyjmowaniem. Możliwe skutki uboczne związane z berberyną, składnikiem aktywnym tej rośliny, obejmują wzrost poziomu bilirubiny we krwi, obniżenie stężenia sodu oraz łagodną nadwrażliwość na światło.

Ilona Girzewska • Certyfikowany Zielarz Fitoterapeuta
Tel: 416-882-0987
FB: Ziołowe opowieści
Podcast: Radio7toronto.com