Pachnący majowy symbol

Tuesday, 07 May, 2024

Ziołowe opowieści

Opowiem dzisiaj o krzewie, który odurza zapachem i niezmiennie kojarzy się z majem, czyli z miesiącem, w którym zakwita. Można go znaleźć w parkach, na skwerach, w przydomowych ogrodach, ale rośnie też dziko na obrzeżach lasów. Lilak pospolity (Syringa vulgaris ) mimo, iż pochodzi z rejonów Półwyspu Bałkańskiego, uprawiany jest w wielu krajach.  
Najbardziej znane i najchętniej sadzone były początkowo lilaki o pojedynczych kwiatach, ale z czasem pojawiły się szlachetne odmiany: pełnokwiatowy biały i pełnokwiatowy purpurowy. Do połowy XIX wieku znano zaledwie 25 takich odmian. Od 1875 ich uprawą zajął się pewien francuski ogrodnik i wyhodował około 200 odmian.
być w różnych kolorach - biały, fioletowy, różowy, purpurowy, a niedawno wyhodowano nawet żółty. Najpopularniejszy jest lilak fioletowy, który jest symbolem pierwszej miłości. Biały symbolizuje czystość, różowy serdeczną przyjaźń, a purpurowy głębokie uczucie, wręcz pasję.  Dawnymi czasy bardzo przywiązywano wagę do symboli, stąd kwiaty białego lilaka jako symbolu czystości, często pojawiały się na  pierwszokomunijnych stołach, bardzo popularne były też pocztówki przedstawiające zakochane panny z bukietem fioletowych lilaków.
Często nazywa się go bzem, ale to błędna nazwa tej rośliny, bo rośliny te należą do zupełnie innych rodzin. Nazwa ”lilak” pochodzi od perskich słów, “nilak” - oznaczający jasnoniebieski kolor i “lilag” - krzew o kwiatach w takim właśnie  kolorze.
Lilak jest jadalny i zawiera wiele aktywnych składników, dzięki którym wykorzystuje się go w fitoterapii m.in. by naturalnie wspomóc wątrobę. Zarówno kwiaty, jak i liście lilaka mają właściwości chroniące wątrobę i pomagające w jej regeneracji. Powinny więc sięgnąć po nie osoby niezdrowo się odżywiające, palące i również te, które przesadzają z alkoholem.
W fitoterapii wykorzystuje się kwiaty, liście i gałązki, zbierane w okresie kwitnienia. Można z nich przygotować napar, który oprócz zbawiennego działania na wątrobę, ma silne właściwości moczopędne. Dlatego też pomocniczo dobrze go stosować w leczeniu kamicy nerkowej i w stanach zapalnych pęcherza moczowego. Zewnętrznie do przemywania oczu, do płukania jamy ustnej, ale także do okładów przy trudno gojących się ranach czy owrzodzeniach. Z kolei wyciągi wodno-alkoholowe z liści, kwiatów albo kory stosowane są już od dawna w medycynie ludowej jako środek przeciwzapalny przy nieżycie górnych dróg oddechowych - mają działanie przeciwkaszlowe i oczyszczające. Można je także stosować zewnętrznie do wcierania w przypadku bólu reumatycznego albo przy nerwobólach.
Lilak pospolity wykorzystywany jest także w kosmetyce. Zapach jego kwiatów sprawia, że napar często stosuje się do kąpieli odprężających, a przy okazji świetnie oddziałujących na naszą skórę. Olejek eteryczny z lilaka sprawdza się jako dodatek w mydłach, świecach zapachowych, żelach pod prysznic czy płynach do kąpieli. Ponadto, lilak ma działanie ściągające, dlatego może być używany jako surowiec do produkcji toników. Świetnie sprawdzi się u osób posiadających trądzik, łojotok, a także przebarwienia skóry. Przecieranie wyprysków tonikiem zmniejszy ich widoczność. Stosowanie zewnętrzne dobrze jest połączyć z  użyciem wewnętrznym, by osiągnąć najlepsze efekty.
Napar wg dr Różańskiego - Można wykorzystać liście, kwiaty lub gałązki
1 łyżka surowca na szklankę wrzątku, zaparzać 10-15 minut, pić 2-3 razy dziennie po 1 szklance
Odwar z kory
1 łyżka rozdrobnionej kory na szklankę wody, gotować 8-10 minut, odstawić na pół godziny, przecedzić. Używać do płukanek, irygacji, przemywania, okładów; ponadto doustnie 100 ml odwaru do 4 razy dziennie
Syrop z lilaka (proporcje na 1 litr syropu)
100 g kwiatów lilaka, 3 szkl wody, 3 szkl cukru, 1 cytryna. Zebrane kwiaty lekko przepłukać w letniej wodzie, odcedzić i włożyć do słoja. Zagotować wodę z cukrem, dodać sok wyciśnięty z cytryny. Gorącą wodą zalać kwiaty w słoiku, odstawić na 2-3 dni. Otrzymany po tym czasie syrop przecedzić i przelać do butelek lub słoików, przechowywać w lodówce
Konfitura z lilaka
4 szkl. kwiatów lilaka, 3 szkl gorącej, przegotowanej wody, 1,5 szkl cukru (może być trzcinowy, 2,5 łyżeczki pektyny do konfitur lub agaru, sok z 1 pomarańczy, można dodać 1/2 łyżeczki cynamonu (opcjonalnie). Oderwane z gałązek kwiaty włożyć do garnka i zalać gorącą, przegotowaną wodą, przykryć i odstawić na 12 godzin. Przecedzić, powstały płyn wlać do garnka, dodać cukier, pektyny i cynamon, gotować około pół godziny, pod koniec dodać sok z pomarańczy. Gorącą konfiturę przelać do małych wyparzonych słoiczków, zakręcić, odwrócić do góry dnem do całkowitego wystygnięcia..
Lilaki wkrótce zaczną rozkwitać - wybierzcie się więc na poszukiwania tego krzewu i wykorzystajcie jego cenne właściwości. Niech wam służy nie tylko jako piękny, pachnący bukiet w wazonie na stole.
Ilona Girzewska - Zielarz Fitoterapeuta
416-882-0987  •  FB-Ziołowe opowieści