Ja to chrzanię!

Wednesday, 20 Mar, 2024

Ziołowe opowieści

Pochodzi z obszarów Europy Wschodniej i Azji Zachodniej, a znany i ceniony jest od 3000 lat, ze względu na swoje właściwości lecznicze i walory kulinarne. Starożytni Grecy uważali go za afrodyzjak, wytwarzali z niego maści i syropy, panowało bowiem przekonanie, że jest lekiem na wszystko - od kaszlu, po reumatyzm. Jedna z legend głosi, iż wyrocznia delficka miała podobno wypowiedzieć do Apollina takie słowa: „Rzodkiew jest na wagę ołowiu, burak na wagę srebra, a chrzan na wagę złota”.
Chrzan pospolity (Cochlearia armoracia L.) - to bohater mojej dzisiejszej opowieści. W ludowej tradycji kojarzony jest z witalnością i fizyczną siłą, a w kościele katolickim - z powodu swojego ostrego smaku i zdolności wywoływania łez - stał się symbolem Męki Pańskiej.
Mimo, iż kulinarnie wykorzystuje się częściej chrzan pochodzący z upraw, to dużo lepsze właściwości ma ten rosnący dziko. Zazwyczaj nie stosuje się chrzanu w jakiejś dużej ilości, właściwie to głównie do poprawienia czy wzmocnienia smaku potrawy. Dodaje się go do żurku, białego barszczu, do mięs, wybornie smakuje jako dodatek do ryb w galarecie, do wędlin, różnych past, czy sosów. A już na pewno nie może go zabraknąć na Wielkanocnym stole. W moim rodzinnym domu jego ucieraniem zajmował się tata, i  robił to na zewnątrz, bo w domu nie dałoby się wytrzymać. Myślę, że każdy kto chociaż raz ucierał korzeń chrzanu wie o czym piszę
Najczęściej używa się korzenia chrzanu, ale i jego liście mają super zastosowanie. Są doskonałym środkiem konserwującym pożywienie i chroniącym je przed zepsuciem. Mięso i produkty spożywcze owinięte w liście chrzanu dłużej pozostają świeże. Może więc zamiast przechowywać wędliny w workach foliowych, w które często pakowane są w sklepach, warto byłoby przepakować je w domu w chrzanowe liście? Zarówno korzeń, jak i liście dodaje się też do kiszenia ogórków, by nadać im twardości, a w  niektórych domostwach, do tej pory wypieka się chleby na chrzanowym liściu.
Ale nie tylko kulinarnie wykorzystuje się współcześnie chrzan. Grecy się nie mylili, uważając tę roślinę za antidotum na prawie wszystko, mimo, iż nie mieli wiedzy o cennych składnikach znajdujących się w chrzanie. Nie wiedzieli, że jest on bogatym źródłem witamin (m.in. A, B, B1, B2, C i E), wielu minerałów (magnezu, żelaza, potasu, wapnia i siarki), błonnika czy olejków eterycznych. A te właśnie składniki sprawiają, iż chrzan ma silne działanie antygrzybiczne, antywirusowe i bakteriobójcze. W związku z tym łagodzi, a nawet zapobiega różnym infekcjom; wzmacnia odporność; działa wykrztuśnie, świetnie sprawdza się podczas chorób górnych dróg oddechowych - katarze, przeziębieniach, chorobach zatok,  zapaleniu oskrzeli i płuc; przy astmie. Odkwasza i oczyszcza nasz organizm; poprawia krążenie; odkaża jamę ustną, leczy trudno gojące się rany i wrzody. Substancje zawarte w chrzanie mają też właściwości, dzięki którym komórki naszego ciała rzadziej mutują, a to nie pozwala na powstawanie nowotworów. Czyli - substancje te zmniejszają i znacznie ograniczają ryzyko zachorowania na raka - głównie raka żołądka, płuc, piersi i prostaty. Ciekawostką jest, że chrzan jest oficjalnie uznawany za lek, np. we Francji, Szwajcarii czy Holandii, a w Kanadzie jest na liście suplementów, można go kupić jako kapsułki, w których znajduje się wysuszony ekstrakt chrzanu i czosnku.
W jakiej postaci najlepiej go stosować? Poniżej kilka receptur.
Syrop chrzanowy
10 dkg utartego, świeżego korzenia chrzanu zalać 1/2 szklanki przegotowanej, chłodnej wody, zostawić pod przykryciem na pół godziny. Przecedzić, dodać 10 dkg miodu. Pić przy nieżycie górnych dróg oddechowych: dorośli 3 razy dziennie 1 łyżkę stołową, dzieci jedną łyżeczkę do herbaty
Wino chrzanowe
10 dag utartego chrzanu zalać 750 ml czerwonego, wytrawnego wina, zostawić na dobę, przecedzić. Przy  awitaminozie i fizycznym wyczerpaniu pić 3 razy dziennie po łyżeczce
Nalewka chrzanowa
20 dag utartego chrzanu zalewamy 2 szklankami czystej wódki, odstawiamy na tydzień w zakręconym słoiku. Po tym czasie przecedzamy przez gęste płótno). Nalewka służy do smarowania przy reumatyzmie, bólach korzonkowych i rwie kulszowej.
 Okłady z chrzanu na bolące stawy
Można użyć liście lub korzeń chrzanu. Mają one silne działanie, mogą podrażniać! Przed zastosowaniem należy zrobić próbę, a przed nałożeniem okładu posmarować skórę np. wazeliną lub olejem. Drobno posiekane liście lub utarty korzeń zmieszać z wodą i mąką, tak by powstała gęsta papka. Powstałą masą nacierać bolące miejsca, przykryć gazą lub chusteczką.
Chrzan w plasterkach
Można go żuć - będzie wtedy środkiem uśmierzającym ból zęba (doraźnie) pomoże także w przypadku problemów z dziąsłami - krwawieniami, czy zakażeniem dziąseł.
Mikstura z chrzanu dla ogrodników
30 dag świeżych lub 50 g suszonych liści chrzanu zalać 10 litrami wrzątku, ostudzić. Taką miksturą (bez rozcieńczenia go) opryskiwać całe drzewa zagrożone brunatną zgnilizną lub szkodnikami. Opryski robić wiosną, w okresie rozwijania się pąków.

Ilona Girzewska - Zielarz Fitoterapeuta
416-882-0987  • Facebook: Ziołowe opowieści