Standardy nas niszczą

Tuesday, 12 Aug, 2025

Kalifornia

Nowe badanie: 20 dolarów za godzinę pracy w Kalifornii zabiło 18 000 miejsc pracy w restauracjach.
Być może najlepszym przykładem na to, że dobre intencje polityczne zawodzą, jest płaca minimalna. Zwolennicy jej podniesienia argumentują, że pomoże to biednym.
Gdybyśmy mogli pstryknąć palcami i nagle uczynić biednych bogatymi, nie mielibyśmy powodu do sprzeciwu. Niestety, w świecie ograniczonych zasobów nie jest to możliwe. Płaca minimalna w rzeczywistości pogarsza sytuację wielu biednych pracowników i zwiększa bezrobocie. Niedawne badanie dotyczące podwyżek płacy minimalnej w Kalifornii dowodzi tego faktu (po raz kolejny).
Profesorowie Jeffrey Clemens, Jonathan Meer i Olivia Edwards opublikowali niedawno dokument roboczy dla Narodowego Biura Badań Ekonomicznych (National Bureau of Economic Research), który przedstawia pewne negatywne skutki przepisów dotyczących płacy minimalnej.
Dokument dotyczy kalifornijskiej ustawy z 2023 roku, która wprowadziła 20 dolarów za godzinę pracy w restauracjach, które mają co najmniej 60 lokalizacji w USA. Był to znaczący wzrost w porównaniu z płacą minimalną w restauracjach typu fast food w Kalifornii, która wynosiła 16 dolarów (choć w niektórych miejscowościach płace minimalne były wyższe). Badacze analizują wpływ ustawy na zatrudnienie i stwierdzają:
„Zatrudnienie w restauracjach typu fast food w Kalifornii spadło o 2,64%, podczas gdy zatrudnienie w branżach nieobjętych płacą minimalną wzrosło o 0,58%. Kontrastuje to z resztą Stanów Zjednoczonych, gdzie zatrudnienie w restauracjach typu fast food wzrosło nieznacznie, podczas gdy zatrudnienie we wszystkich branżach nieobjętych płacą minimalną wzrosło o jeden procent”.
Autorzy szacują, że negatywny wpływ na zatrudnienie wynosi od minus 2,3% do minus 3,9% (w porównaniu ze wszystkimi stanami lub tylko ze stanami, w których nie wprowadzono zmian w płacy minimalnej). W porównaniu ze światem, w którym płaca minimalna w Kalifornii nie została podniesiona, utracono 18 000 miejsc pracy.
To duża liczba, ale jeszcze bardziej uderzająca, gdy uświadomimy sobie, jak ograniczony był zasięg tej zmiany prawa. Ponownie, ustawa ta dotyczyła tylko restauracji z ponad 60 lokalizacjami, więc wiele innych nisko płatnych stanowisk zostało zwolnionych. Nawet w branży restauracyjnej wdrożenie było ograniczone.
Innymi słowy, tych 18 000 bezrobotnych pracowników padło ofiarą stosunkowo niewielkiej zmiany. Ten duży spadek poddaje poważne wątpliwości rozmowy o krajowej „płacy minimalnej” — często proponowanej jako 15 dolarów lub więcej. Kalifornia ma stosunkowo wysoki koszt utrzymania, co oznacza, że przy założeniu niezmienności innych czynników, płaca minimalna w wysokości 20 dolarów miałaby jeszcze większy wpływ na bezrobocie tam, gdzie średnie płace są niższe.
Ten wynik to kolejny gwóźdź do trumny argumentów za płacą minimalną. Jeszcze w 2022 roku przeprowadzono badanie dotyczące skutków płacy minimalnej. Autorzy David Neumark i Peter Shirley stwierdzili: „W literaturze występuje wyraźna przewaga negatywnych szacunków”.
Co stoi za tym stałym trendem? Podstawy ekonomii. Kiedy rządy ustalają płacę minimalną powyżej tej, którą płacą firmy, ma to dwa główne skutki:
1. Wzrost liczby osób chętnych do pracy (z powodu wyższej płacy)
2. Spadek liczby pracowników, którym firmy chcą płacić (ponieważ są drożsi)
Wyobraźmy sobie, że obowiązująca płaca w branży restauracyjnej wynosi 15 dolarów. Restauracje zatrudnią tylu pracowników, ilu będą w stanie, których umiejętności wygenerują co najmniej 15 dolarów przychodu na godzinę. Po wprowadzeniu nowej płacy minimalnej pracownicy, którzy zarabiają mniej niż 20 dolarów, będą kosztować więcej, niż dodadzą do przychodów. Firmy skracają godziny pracy lub zastępują pracowników innymi czynnikami (takimi jak kasy samoobsługowe).
Kiedy liczba osób poszukujących pracy przewyższa liczbę dostępnych miejsc pracy, mamy bezrobocie. Zwykle jest ono rozwiązywane przez gotowość osób poszukujących pracy do pracy za niższe wynagrodzenie (i na szerokim spektrum produktywnych stanowisk), ale przepisy o płacy minimalnej uniemożliwiają to.
Dlaczego więc, skoro badania ekonomiczne i wyniki badań są tak jednoznaczne, przepisy o płacy minimalnej nadal obowiązują? Niestety, polityki takie jak płaca minimalna, które brzmią współczująco, często cieszą się popularnością, nawet jeśli nie działają.
Podobnie jak wyborcy, politycy populistyczni – Demokraci i Republikanie – mogą pragnąć poprawy dobrobytu ubogich, ale prawa ekonomii i towarzyszące temu badania potwierdzają raz po raz, że podwyżka płacy minimalnej jest dla nich straszna. Przynajmniej niektórym – być może 18 000 w Kalifornii – odbiera to szansę na zarobienie jakichkolwiek pieniędzy.
Niestety, politycy mają skłonność do ignorowania praw ekonomii na rzecz ładnie brzmiących haseł o poprawie życia osób najmniej uprzywilejowanych. Austriacki ekonomista Ludwig von Mises trafnie wskazał na rolę ekonomisty jako empirycznej przeciwwagi:
„Nie da się zrozumieć historii myśli ekonomicznej, jeśli nie zwróci się uwagi na fakt, że ekonomia jako taka stanowi wyzwanie dla zarozumiałości tych, którzy sprawują władzę. Ekonomista nigdy nie może być ulubieńcem autokratów i demagogów. Zawsze jest dla nich intrygantem”.
Dowody ekonomiczne powinny służyć jako cenna profilaktyka przeciwko utopijnym wizjom polityków.
Peter Jacobsen
He teaches economics and holds the positions of assistant professor of economics at Ottawa University and Gwartney Professor of Economic Education and Research at the Gwartney Institute.