JABŁKA owoce dla zdrowia i urody
Twarde, słodkie i soczyste
Nie bez powodu jabłka są najczęściej uprawianymi i najchętniej jadanymi owocami na świecie. Wspomagają trawienie, zmniejszają obrzęki, a ocet jabłkowy wykorzystywany jest w leczeniu wrzodów. Wśród kuracji wspomagających odchudzanie popularna jest dieta jabłkowa.
Jabłka dojrzewają od wczesnego lata do późnej jesieni – kolejno odmiany letnie, jesienne i zimowe. Odpowiednio przechowywane zachowują walory smakowe i odżywcze nawet przez dziesięć miesięcy. Można je zatem jeść przez cały rok. Jabłka zachwycają bogactwem odmian (jest ich ponad 10 tysięcy) różniących się wielkością, kształtem, kolorem, smakiem, zapachem i zastosowaniem.
Twarde, słodkie i soczyste, nazywane jabłkami deserowymi, zwykle jada się na surowo. Rozgotowują się wolno, więc można je dodać do potrawy, w której powinny pozostać w postaci twardych kawałków. Do pieczenia, gotowania i na przetwory najlepsze są odmiany kwaśne, bo szybko się rozgotowują. Zastąpią ocet winny w barszczu czy kapuśniaku, podniosą smak jarzynki z buraków. Są też jabłka uniwersalne stołowe – jemy je na surowo, dodajemy do potraw, przetwarzamy.
Przypuszcza się, że ojczyzną jabłoni są Chiny. Stamtąd rozprzestrzeniły się po całej Azji i dotarły do Europy. Jabłka jadali już mieszkańcy prasłowiańskiego Biskupina, a o powszechnym uprawianiu jabłoni w Polsce pisał Mikołaj Rej z Nagłowic. Mimo to dziś dominują u nas odmiany „importowane”. Mało kto pamięta smak popularnych niegdyś koszteli, koksów, malinówek i szarych renet.
Po czym rozpoznać gatunek i odmianę jabłka?
Niestety powoli znikają stare odmiany jabłek, a ich miejsce zajmują nowe gatunki o mało wyrafinowanym smaku, za to odporne na mróz, choroby, transport i przechowywanie w chłodniach.
Kilka prostych kroków, jak nie pomylić się przy wybieraniu konkretnej odmiany:
Identyfikacja odniamy jabłek po kolorze
Wiele błyszczących, ciemnoczerwonych jabłek to jabłka Red Delicious pochodzące z USA.
Jasnozielone o błyszczącej skórze to Granny Smith, wykorzystywane w szarlotkach.
Polskie jabłka, takie jak aAntonówka czy papierówka mają jasnozielony kolor o zabarwieniu żółtym.
Rozróżnij wzór na jabłku
Podobnie jak kolory, wzór pomoże ci określić, jakie jabłko posiadasz. Wzory, zwane również teksturami, mogą tworzyć smugi, plamy, zarumienienia. Są też jabłka w całości gładkie, rdzawe lub jednolite.
Kształt dna owocni jabłka wskaże gatunek
Dno jabłka, gdzie kiedyś był kwiat, nazywane jest okiem. Jest identyfikowane jako otwarte lub zamknięte i może mieć pewne oznaczenia, które pomogą w ocenie gatunku jabłka.
Długość szypułki jabłka
Wiele popularnych jabłek, takich jak Golden Delicious czy Granny Smith, będzie miało długie, cienkie łodygi. Istnieją jednak wyjątki, takie jak jabłko Fuji, które zazwyczaj ma małą łodygę lub jej brak.
Wielkość jabłka a jego gatunek
Chociaż rozmiar może się różnić w zależności od warunków uprawy, może pomóc w określeniu, do czego najlepiej wykorzystać jabłko. Do gotowania są zwykle większe, podczas gdy jabłka deserowe lub do pieczenia wydają się być mniejsze.
Grubość skórki jabłka
Podczas krojenia lub gryzienia jabłka możesz zauważyć, że trudno jest przeciąć skórę chroniącą jabłko. Grubość wskazuje także rodzaj jabłka. Te o zdecydowanie bogatszej teksturze zwykle nie nadają się do gotowania lub pieczenia.
Najlepsze odmiany jabłek i ich zastosowanie
Poszczególne odmiany jabłek znajdują również różne zastosowanie kulinarne. Jedne z nich doskonale sprawdzają się do przygotowywania domowych przetworów, inne do deserów, a jeszcze inne do wytrawnych potraw.
Kwaśne odmiany jabłek to m.in.
szara reneta – odmiana o gruboziarnistym aromatycznym miąższu, nadająca się na przetwory, a także smacznie komponująca się z pieczonym i smażonym mięsem.
Słodkie odmiany jabłek to natomiast:
landsberska – duże owoce o gładkiej, zielonożółtej skórce i winnym aromacie wykorzystywane jako dodatek do mięs oraz składnik racuchów,
lobo – jabłka o delikatnym, soczystym i bardzo słodkim miąższu, najczęściej spożywane jako samodzielna przekąska.
Za najlepsze odmiany jabłek uznaje się m.in. antonówkę i oliwkę żółtą, nazywaną potocznie papierówką. Pierwsza z nich – antonówka charakteryzuje się kruchym miąższem i kwaśnym smakiem. Doskonale sprawdza się do przygotowywania domowych przetworów, np. soków, dżemów, konfitur.
Owoce antonówki dojrzewają na początku września, a jabłoń wykazuje dużą wytrzymałość na mróz. Z powodzeniem można ją uprawiać w przydomowym ogrodzie. Antonówka należy do jesiennych odmian jabłek. Papierówka, czyli oliwka żółta odznacza się kruchym i lekko kwaskowatym miąższem. Mało dojrzałe owoce znajdują zastosowanie w przyrządzaniu przetworów, natomiast bardzo dojrzałe nadają się wyłącznie do szybkiego spożycia. Owoce papierówki dojrzewają w drugiej połowie lipca bądź na początku sierpnia.
Odmiany jabłek zimowych to m.in.:
gala – owoce tej odmiany jabłoni są słodkie i kruche. Zwykle osiągają małą lub średnią wielkość. Dojrzewają pod koniec września i mogą być przechowywane do grudnia,
golden delicious – amerykańska odmiana jabłek o charakterystycznej zielonozłotej skórce i niezwykle smacznym, słodkim miąższu. Ta odmiana jabłoni jest jednak wrażliwa na mróz i mało odporna na choroby. Owoce golden delicious dojrzewają w październiku i doskonale sprawdzają się w przygotowywaniu domowych przetworów,
cortland – amerykańska odmiana jabłek ciesząca się dużą popularnością w Polsce. Drzewo wykazuje wysoką odporność na mróz i wydaje duże, lekko spłaszczone owoce pokryte zieloną skórką. Jabłka cortland są soczyste i słodkie, można je stosować jako dodatek do mięs i sałatek,
ligol – polska odmiana jabłek o dużych, słodko-kwaskowatych owocach. Jabłka tej odmiany odznaczają się zieloną barwą z czerwonym rumieńcem. Owoce dojrzewają w połowie października i można je przechowywać nawet do wiosny,
alwa – należy do odmian jabłek polskich. Owoce pokryte są skórką z rozmytym, karminowo-czerwonym rumieńcem.
Stare odmiany jabłek
Stare odmiany jabłek można podzielić na letnie, jesienne i zimowe . Do pierwszej grupy, czyli do odmian letnich należą m.in.:
ananas berżenicki – duże, kulisto-stożkowate i typowo deserowe owoce o kruchym, soczystym i winno-słodkim miąższu; nie nadają się do długotrwałego przechowywania,
charłamowskie – rosyjska odmiana jabłek o średniej wielkości i żółtej barwie z karminowo-czerwonym, prążkowanym rumieńcem; cechują się delikatnym, kruchym miąższem. To kwaśna odmiana jabłek .
Odmiany jabłek jesiennych to natomiast:
kosztela – polska odmiana starych jabłek cechujących się okrągłym kształtem, średnią wielkością i twardym, soczystym, słodkim miąższem; jest odmianą deserową, nie nadającą się do przygotowywania przetworów,
malinowa oberlandzka – odmiana holenderska; skórka owoców pokryta jest karminowym rumieńcem z odcieniem buraczkowym, miąższ lekko soczysty, kruchy o watowatej konsystencji.
Do zimowych odmian starych jabłek należy m.in.
odmiana boiken wywodząca się z Niemiec. Owoce tej jabłoni są duże, kulisto-stożkowate, pokryte błyszczącą, zielonożółtą skórką. Na ich bazie przygotowuje się desery, przetwory, surówki i domowe wypieki.
Wartości odżywcze w jabłkach
Dietetycy zalecają zjedzenie dwóch jabłek dziennie: rano dla urody, wieczorem dla zdrowia. Najcenniejsze są gniazda nasienne i skórka, gdzie jest najwięcej pektyn (oczyszczają organizm, regulują florę bakteryjna jelit, zapobiegają zaparciu, zmniejszają wchłanianie cholesterolu, chroniąc przed miażdżycą i zawałem).
Uważa się, że 15 g pektyn dziennie (2-3 surowe jabłka) pomaga obniżyć poziom cholesterolu. Spośród wszystkich witamin zawartych w jabłku najważniejsza jest witamina C. Wymiata z organizmu wolne rodniki i bierze udział w procesach metabolicznych, np. biosyntezie kolagenu, zapewniając skórze młody wygląd. W połączeniu z witaminą P uszczelnia i uelastycznia ścianki włosowatych naczyń krwionośnych, zapobiegając „pajączkom”.
Najbogatsze w witaminę C są owoce dojrzałe, rosnące po nasłonecznionej stronie drzewa. Im kwaśniejsza odmiana, tym więcej witaminy C (gromadzi się pod skórką, wiec najlepiej jeść, gotować i piec owoce nieobrane). Straty witaminy można zmniejszyć, używając nierdzewnych noży i plastikowych tarek oraz skrapiając rozdrobnione owoce sokiem z cytryny lub polewając sosem.
Przygotowanie jabłek do zjedzenia
Zawsze myj jabłka przed spożyciem, szczególnie te mocno błyszczące i woskowane, gdyż mogą zawierać pozostałości pestycydów. Pamiętaj, że obieranie jabłek ze skórki pozbawia je błonnika pokarmowego i witamin.
Wszystkie jabłka ciemnieją po przekrojeniu, ale tempo tego procesu różni się w zależności od odmiany. Aby zapobiec reakcjom enzymatycznego brązowienia, skrop owoc sokiem z cytryny albo posyp cukrem.
Jabłka są niskokaloryczne, w 100 g dostarczają zaledwie 50 kcal i aż 2 g błonnika. Szczupłą sylwetkę będziesz zawdzięczać jabłku zjedzonemu na 30 minut przed posiłkiem. Jabłko to również świetna przekąska, gdy jesteś w ruchu.
Właściwości lecznicze jabłek
1. Mimo kwaskowatego smaku jabłka odkwaszają organizm, bo dużo w nich zasadowego potasu (reguluje gospodarkę wodną) i żelaza (zapobiega anemii).
2. Surowe jabłka wzmacniają układ krążenia i nerwowy, poprawiają pracę wątroby i mają działanie moczopędne, więc mogą zmniejszyć obrzęki nóg.
3. Według medycyny ludowej systematyczne jedzenie tartych kwaśnych jabłek zmniejsza reumatyczny ból stawów.
Powiązane wiadomości
Comment (0)