Co pomaga napędzać federalny deficyt?
Ale się porobiło...
Kiedy minister finansów Chrystia Freeland przedstawiała budżet federalny, najbardziej oczywistym faktem była wielkość deficytu. Wyniósł 40,1 miliarda dolarów, po tym jak w jesiennej aktualizacji ekonomicznej prognozowano go na „zaledwie” 30,6 miliarda dolarów mniej niż sześć miesięcy temu. Co spowodowało, że deficyt wzrósł do 9,5 miliarda dolarów w tak krótkim czasie?
Niektórzy analitycy wskazywali na umowę o podaży i zaufaniu między liberałami a NDP, która doprowadziła do podwyżek na opiekę zdrowotną i dentystyczną. Inni wskazywali na niższe niż oczekiwano wpływy podatkowe spowodowane nieoczekiwanym spowolnieniem gospodarczym. Obie linie analizy są poprawne, ale w złożonym świecie finansów publicznych wiele rzeczy może być jednocześnie prawdziwych.
W rzeczywistości komentatorzy przeoczyli ważną przyczynę rosnącego deficytu, a mianowicie wydatki rządu na programy tubylcze. Łączne wydatki ludności rodzimej w latach fiskalnych 2021-22 wyniosły około 25 miliardów dolarów w porównaniu z ponad 29 miliardami dolarów w latach 2023-24, co oznacza wzrost o 4 miliardy dolarów w ciągu dwóch lat podatkowych. Mówiąc proporcjonalnie, ten wzrost o 4 miliardy dolarów jest równy 40 procentom szacowanego wzrostu ogólnego deficytu zaksięgowanego w ciągu ostatnich pięciu miesięcy.
Co więcej, stale rosnące koszty programów tubylczych były ważnym czynnikiem deficytu, jaki rząd Trudeau prowadził od czasu objęcia urzędu pod koniec 2015 r. Wcześniej w tym roku konserwatywny rząd wprowadził zrównoważony budżet i wydatki Pierwszych Narodów w roku fiskalnym 2015- 16 wynosił około 11 miliardów dolarów. Pod zarządem liberałów wzrosła do ponad 29 miliardów dolarów w budżecie na 2023 r., co oznacza wzrost o około 18 miliardów dolarów. Rząd, który dysponuje dokładnymi liczbami, oblicza procentowy wzrost na 156 proc. W tym samym okresie szacunki budżetowe dotyczące ogólnych wydatków federalnych wzrosły z 289 miliardów dolarów do 497 miliardów dolarów, co oznacza wzrost o 208 miliardów dolarów, czyli o 72 procent. Tak więc od 2015 r. wydatki ludności rodzimej rosną ponad dwukrotnie szybciej niż ogólne wydatki federalne.
Innym sposobem spojrzenia na ten obraz jest odnotowanie, że wydatki Pierwszych Narodów wzrosły o około 18 miliardów dolarów od 2015 roku, podczas gdy deficyt spadł z zera do 40,1 miliarda dolarów. Tak więc wzrost rocznych wydatków ludności tubylczej jest równy około 45 procentom deficytu federalnego prognozowanego w budżecie na 2023 r. Chociaż wydatki ludności rodzimej stanowią tylko około 6 procent całkowitych wydatków federalnych, ich wzrost ma ogromny wpływ na wzrost deficytu. Mówiąc najprościej, rząd pożycza pieniądze, aby spłacić wszystkie obietnice złożone ludności tubylczej – nie jest to dobry przykład dyscypliny fiskalnej dla Pierwszych Narodów. Dobrze zarządzane First Nations, takie jak Fort McKay czy Westbank, które zawsze równoważą swoje księgi, mogłyby nauczyć rząd Trudeau co nieco o dyscyplinie budżetowej.
Błyskawiczny wzrost puli wydatków rdzennych mieszkańców z pewnością będzie kontynuowany ze względu na zobowiązania rządu do wypłaty odszkodowań za rzekome krzywdy historyczne. Zaczęło się w 2007 roku od ugody o wartości ponad 5 miliardów dolarów dla Indian Residential Schools, po której nastąpiło kilka innych wynegocjowanych ugody dla różnych form indyjskiej edukacji, które zgromadziły dodatkowe 7 miliardów dolarów wypłat. Ale te osady zostały przyćmione przez trzy inne w różnych dziedzinach, w sumie prawie 50 miliardów dolarów - adopcja dzieci (tzw. Sixties Scoop), woda pitna i opieka zastępcza (za niewiarygodne 40 miliardów dolarów).
Wszystkie te wypłaty ostatecznie przejdą przez budżet federalny w lokalnej kopercie. Trudno będzie je śledzić, ponieważ są rozłożone na lata w miarę składania i rozpatrywania indywidualnych roszczeń oraz w miarę realizacji związanych z nimi obietnic dotyczących wydatków. Ale nieuchronnie zwiększą roczne wydatki na programy tubylcze.
Inne roszczenia pozostają w toku, takie jak pozew zbiorowy dotyczący jakości opieki w szpitalach w rezerwatach. Co roku pojawiają się nowe roszczenia, ponieważ firmy prawnicze zajmujące się pozwami zbiorowymi wykorzystują tę nową branżę. W tym momencie niemożliwe jest oszacowanie całkowitego wpływu fiskalnego poza stwierdzeniem, że jest on ogromny.
Wydatki rdzennych mieszkańców będą nadal wymykać się spod kontroli, dopóki rząd federalny nie rozwinie kręgosłupa i nie zacznie odmawiać rzekomym historycznym krzywdom. Nie możemy sobie pozwolić na ciągłe grabienie przeszłości, pożyczanie dziesiątek miliardów dolarów, aby zapłacić za roszczenia dotyczące tego, co rzekomo wydarzyło się dziesiątki lat temu, kiedy obyczaje społeczne były inne.
Tom Flanagan
Powiązane wiadomości
Comment (0)